Blog

Na alle onderwijsvernieuwingen van de afgelopen decennia zijn veel mensen dat vernieuwen behoorlijk zat. Maar in een samenleving die dynamischer is dan ooit, ontkomen we er niet aan. Sterker nog: het onderwijs knelt aan alle kanten. Het is tijd voor écht passend onderwijs. De oude manier van onderwijzen heeft onze samenleving veel goeds gebracht, maar mede door dat goede onderwijs is de samenleving veranderd. Het onderwijs moet daarom dus ook mee veranderen. Daarbij zou zoals bij elk gedateerd systeem het geheel opnieuw moeten worden opgebouwd. Met een nieuw en duurzaam fundament waarbij vertrouwen, begeleiden en maatwerk de belangrijkste bouwstenen zijn.

Vertrouwen
Vertrouwen is echt dé belangrijkste voorwaarde. Tegenstrijdig genoeg terug naar het ouderwetse vertrouwen in de leraren. Het zijn professionals die vrijwel allemaal met hart en ziel voor de klas staan. Laten we weer massaal vertrouwen op hun kennis en kunde, op hun liefde voor het leraarsvak en de liefde voor onze kinderen. En laat leraren ook volop vertrouwen hebben in ouders. Ouders willen simpelweg het juiste doen voor hun kinderen, ze zijn niet allemaal uit op een zo hoog mogelijk advies. Nooit heb ik ouders getroffen tijdens een intakegesprek die het niet met mee eens waren als ik stelde dat een leerling niet structureel op zijn tenen moet lopen door een te hoog schoolniveau en zich niet moet vervelen door op een te laag schoolniveau les te krijgen. Ouders willen graag meedenken en kunnen bijzonder veel nuttige informatie geven. Samenwerken met wederzijds vertrouwen levert zoveel op. Vervolgens is het heel belangrijk vertrouwen te hebben in de leerlingen. Kinderen willen namelijk graag leren, zij willen graag dingen goed kunnen en doen. Misschien niet precies op het moment en in de volgorde dat jij dat wilt, maar vertrouw erop dat wanneer je kinderen serieus en vol vertrouwen benadert, zij tot veel in staat zijn. Kijk maar naar het doorzettingsvermogen en enthousiasme om nieuwe dingen te leren van een gemiddelde driejarige. Waarom zou dat ineens ophouden als ze naar school gaan? Kortom: wanneer leraren, ouders en leerlingen elkaar vol vertrouwen tegemoet treden, kunnen we alle vertrouwen hebben in de toekomst van ons onderwijs.

Van doceren naar begeleiden
Vervolgens mag deze leraar, die het vertrouwen geniet van samenleving, ouders en leerlingen, aan de slag. Hierbij zal deze leraar van de toekomst niet zozeer voor de klas zijn les staan te draaien, maar veelal aan de slag als begeleider, als leercoach. Voor het ouderwetse doceren is ook nog volop plek, maar dan door bevlogen vertellers. Laat iemand die echt geïnteresseerd is in een onderwerp erover vertellen. Het maakt dan niet uit of het gaat over spelling, geschiedenis of natuurkunde, want oprecht enthousiasme is zo besmettelijk. Dit kan tegenwoordig ook digitaal, want hoe bevlogen ben je nog als je hetzelfde verhaal tientallen keren hebt verteld? Zelf liep ik er tegenaan dat ik mijn parallelklassen meerdere keren hetzelfde grapje ‘spontaan’ vertelde. Ik kwam er bij de leerlingen mee weg, ze lachten, maar het voelde zo gemaakt. Tegenwoordig kun je ook gemakkelijk lessen filmen en digitaal beschikbaar maken. Daarnaast is er ook niks mis met een massacollege in een aula wanneer je een persoonlijkere of interactieve aanpak wilt. En zulke lessen kun je alsnog ook filmen en online zetten. Dit alles biedt tenslotte, als kers op de taart, veel mogelijkheden voor flexibele vakantiedagen, ook niet vervelend voor iedereen die tot nu toe aan de schoolvakanties gebonden is.

Maatwerk
In het verlengde van dit alles is de laatste belangrijke bouwsteen het maatwerk. Dankzij de digitalisering is het mogelijk instructie, moeilijkheidsgraad en tempo op iedere leerling afzonderlijk af te stemmen. De leraar blijft als een coach het proces begeleiden, maar stelt het kind centraal. Welke vragen spelen er op dit moment bij het kind? Welke onderwerpen sluiten daar goed bij aan? Aan de hand van een portfolio is bij te houden wat het kind al behandeld heeft en nog voor de boeg heeft. Hier kunnen vaste onderwerpen tussen zitten die iedereen moet doorlopen, maar ook vrij in te vullen onderwerpen, eventueel binnen een bepaald kader. Het grote voordeel van deze aanpak is dat kinderen gemotiveerder blijven om te leren en ontdekken, dat kinderen er vertrouwen in krijgen dat er ruimte is om hun eigen voorkeuren uit te spreken en te ontwikkelen en dat de uren die ze op school doorbrengen effectief worden gebruikt.

Tot slot
Natuurlijk is het bovenstaande onvolledig. Het roept hopelijk zelfs meer vragen op dan je er aanvankelijk over had. Want dan is er ruimte voor discussie en beweging. Vervolgens kom je allerlei praktische beren op je onderwijsweg tegen, of je nou leraar, schoolleider, leerling of ouder bent. Laat je daar dan nooit door weerhouden toch te gaan bewegen, want stap voor stap gaat het zeker lukken je onderwijs aan te passen aan de behoeftes van de huidige tijd.

Mocht je het prettig vinden daarbij mij in te zetten als meedenker, adviseur of coach, dan doe ik dat heel graag en nodig ik je van harte uit contact met me op te nemen.