Blog

Vreugde en verdriet, boosheid en blijdschap, angst en opluchting. Allemaal heel herkenbare emoties, die regelmatig langskomen. ‘Feelings are facts’ is een veelgebruikt grapje binnen mijn eigen familie. Natuurlijk als grapje zou ik haast zeggen, maar de ware grap is dat we met zijn allen op grote schaal dit zinnetje serieus nemen. Wat ik daarmee bedoel te zeggen is dat we feelings, emoties beschouwen als feitelijke gegevens, als eindstations. Dat we ons overgeven aan onze emoties. ‘Ik voel me zo, dus het zal wel zo zijn’ of ‘Het is logisch dat ik me zo voel, want hij of zij…’.

Met deze passieve houding ten opzichte van emoties zijn we geneigd in twee valkuilen te trappen. De eerste is de overtuiging dat het gevoel er niet voor niks is en het dus waar is en je je er het beste maar aan over kan geven. Dus volgen we onze emoties, zonder er bij stil te staan waarom we ze eigenlijk hebben in deze situatie. Dus we genieten van de positieve en voelen ons rot bij de negatieve emoties. Maar we zouden er nog meer van kunnen genieten wanneer we achterhalen waarom we er van genieten (en mogelijke negatieve bijwerkingen kunnen uitschakelen). We kunnen ze dan een volgende keer makkelijker bewust activeren met alle positieve gevolgen van dien. Bij niet zulke fijne emoties als angst, verdriet en boosheid is het helemaal zonde ze te laten voor wat het is. Jezelf toestaan deze gevoelens te ervaren lijkt wellicht heel mindfull, maar door geen stapje verder gaan dan ze er gewoon ‘te laten zijn’, missen we de gouden kans handvatten te ontdekken om dezelfde beklemmende emoties de volgende keer actief te voor te zijn. Niet omdat we niet ongelukkig zouden mogen zijn, maar simpelweg omdat gelukkig zijn leuker is dan ongelukkig zijn.

Hoe dit te doen hoeft niet moeilijk te zijn, maar vergt wat training. Steeds wanneer je een bepaalde emoties bij jezelf bespeurt, probeer dan te bedenken wanneer dit gevoel begon op te borrelen. Welke opmerking, welke gedachte, welke situatie de aanwezigheid van je emotie aanwakkerde. Door hier de tijd voor te nemen en in kaart te brengen wat er gebeurt, kun je bepaalde patronen van jezelf steeds beter herkennen. En er vervolgens in je eigen voordeel mee spelen.

Dit brengt me bij de tweede standaard valkuil, de valkuil van het vinger wijzen. Wanneer iemand een emotie bij ons oproept zijn we geneigd die emotie aan diegene of diens handelen te koppelen. Vooral bij de negatieve emoties komt de ander er dan vaak niet goed vanaf. Hier komt de uitspraak ‘don’t shoot the messenger’ in beeld. De ander is namelijk nooit verantwoordelijk voor jouw emoties. En dat is een goed iets! Want het betekent dat jij degene bent die ze kan leiden. Je kan misschien wel denken dat iemand zich lomp, verkeerd of gemeen opstelt, maar het is niet diegene, maar de interactie met jou die zorgt voor een bepaalde emotie bij jou. En waar het echt interessant wordt is bij de vraag waarom bepaald gedrag jou een bepaald gevoel bezorgt. Welke overtuiging zit hier bij jou achter, welk pijnpunt, welk heilig huisje, welk gemis? Heb je bijvoorbeeld in je jeugd muurtjes opgebouwd en tornt iemand hieraan? Dat kan vervelend voelen, maar het is tegelijkertijd een uitgelezen kans af te rekenen met oude pijnen uit het verleden. Misschien begrijp je de oude situatie nu wel beter en lost de oude pijn op door er alleen maar even aan terug te denken. Zelf heb ik op vijfjarige leeftijd een enorme knauw gekregen van een juf die niet geloofde dat ik een boekje kon lezen, wat ik wel kon en waar ik trots op was. Haar reactie was niet leuk en ze wilde me slechts testen om me te laten falen. Althans, zo ervaarde ik het toen en ik trok een muurtje op. Ik leerde dat anderen het niet perse leuk vinden als jij iets goed kan. Deze is er blijven zitten tot ik een jaar of dertig was, aan de situatie terugdacht, het verdriet van het kleine meisje erkende, maar ook de totaalsituatie begreep en het muurtje stortte als vanzelf in.

Ook ogenschijnlijk positieve emoties kunnen pijnpunten blootleggen. Denk maar aan het effect dat lief gedrag van foute mannen op daarvoor gevoelige vrouwen kan hebben. Met als mogelijke oorzaak een tekort aan liefde, waardering of spanning in hun leven. Als je weet te achterhalen waar deze bodemloze put is begonnen, kun je beginnen te dempen. Daarna zal het lieve gedrag van de foute man wellicht geen invloed meer hebben. Dus minder positieve emoties, maar toch een positieve uitkomst!

Kortom: emoties zijn naar mijn mening niks meer dan een goed functionerend alarmsysteem. Wanneer iets of iemand te dichtbij komt, gaat het af. Benut vervolgens de kans te achterhalen wat het alarmsysteem eigenlijk beveiligd. Blijkt het een overtuiging of heilig huisje dat je beter kwijt dan rijk kunt zijn, probeer het dan los te laten. Misschien heb je het nodig dat het alarm een paar (honderd) keer afgaat voordat het lukt, maar als je doorzet lukt het je geheid! En degene die je triggert? Schrijf diegene niet af, maar bedank voor de assistentie!