Blog

Een kind onder jouw hoede blijkt hoogbegaafd, hoe pak je dat aan? Wat kun je ermee doen, wat moet je hiermee doen? De erkenning is er, maar praktische handvatten zijn zeer welkom. Hier in het kort de belangrijkste onderwijsinterventies.

Goede start
Het allerbelangrijkste is dat je de eigenheid van het kind erkent. Zonder oordeel. Het kind is niet beter of slechter. Het kind kan niet alles al, maar heeft veel potentie. Het is kind is een prachtig zaadje en jij hebt de unieke kans hier mee te werken en het kind tot bloei te laten komen. Het gaat hoe dan ook groeien, aan jou de taak het tijdig en voldoende water, voeding en zonlicht te geven!

Vier manieren
Hoe ga je dit doen? Ieder kind is anders, ieder hoogbegaafd kind dus ook. Voor ieder kind zal de inzet van de onderwijsinterventies anders zijn, dus aan jou om goed te kijken naar het kind dat voor je zit en de juiste mix te kiezen. Ik noem er vier waarmee je het kind kan bedienen: versnellen, de hoeveelheid stof vergroten, de complexiteit van de stof vergroten en het bewustzijn van het kind vergroten.

Versnellen
De snelste en simpelste manier om een kind tegemoet te komen is door te snijden in de stof. Het kind niet oeverloos laten herhalen wat het al kan. De kans is zelfs groot dat als je dat wel doet, de concentratie van het kind verslapt en het juist meer fouten gaat maken. Hou het kind gemotiveerd door steeds op het juiste moment de volgende stap aan te bieden. Met instructie natuurlijk, hoogbegaafd betekent niet autodidact.
Beheerst het kind al (vrijwel) alle stof van het leerjaar, laat het dan vooral doorgaan naar de volgende groep. Hiaten in de kennis is ook geen probleem. Geef het kind extra inhaaltaken en het zal waarschijnlijk blij zijn met het tempo waarin het de achterstanden mag inlopen. Levert dat juist stress op, begeleid het dan goed. De bekendste angst bij het overslaan van een klas is of het kind er sociaal-emotioneel klaar voor is. Bedenk dan dat het slimme kind zich waarschijnlijk snel zal aanpassen vanwege de eigen slimheid. Misschien is het kind zelfs enorm opgelucht zich juist niet meer aan te hoeven passen aan het lagere niveau van de groep waar het in zat. Het kind hierin begeleiden is natuurlijk hoe dan ook gewenst. Maar nog belangrijker is te kijken naar de dynamiek in de nieuwe klas. Kunnen de docent en kinderen daar omgaan met de jonge slimmerik? Met name de nieuwe docent moet de nieuwe situatie in goede banen weten te leiden, liefst met iemand met verstand van zaken als klankbord.

Hoeveelheid stof vergroten
Een tweede onderwijsinterventie is het aanbod van de aangeboden stof vergroten. Dus juist meer van hetzelfde. Sommige leerlingen vinden het namelijk juist heerlijk heel veel te doen. Zolang zij zich niet storen aan het niveau van de stof kunnen ze veel voldoening halen uit de hoeveelheid geproduceerde bladzijden. Dit geldt dus duidelijk niet voor alle hoogbegaafden, want veel zullen het zien als nodeloos herhalen. Maar het kan een oplossing zijn om de leerling lekker bezig te houden. Waak ervoor dat het kind de extra stof niet als straf voor snel werken gaat ervaren. Of als de hiervoor al genoemde nodeloze herhaling. Dan werkt het logischerwijs averechts!

Complexiteit van de stof vergroten
Het is vrijwel altijd goed de complexiteit van de stof te vergroten. Je begint alsnog onderaan, maar probeert het kind snel naar het reeds behaalde plafond te krijgen en voegt dan steeds meer toe. Sommige hoogbegaafden besteden het liefste al hun tijd hieraan, maar het merendeel wisselt dit af met makkelijkere opgaven. Vergelijk het met jezelf: je werk is idealiter een voor jou prettige mix van moeilijke en makkelijke taken. Een (hoogbegaafd) kind is niet anders.  Het hoogbegaafde kind zal door de complexe taken snel gaan oefenen met faalangst als valkuil van perfectionisme. Je gaat tenslotte net zolang door tot je het kind intellectueel frustreert. Dat klinkt gemeen, maar dat is het niet. Het is namelijk hetzelfde als wat een gemiddeld begaafd kind gedurende de gehele schooltijd al ervaart. Wanneer het kind tegen zijn of haar plafond aan botst is het moment waarop het leert de eigen grenzen te verleggen, leerstrategieën toepassen, omgaan met fouten maken, doorzetten en de ervaring opdoen dat het daardoor voor onmogelijk geachte taken kan slagen. Heel belangrijk hierbij is het kind te laten weten en voelen dat je in hem of haar gelooft, een deel van de kinderen zal namelijk bij gebrek hieraan te vroeg stoppen, omdat het dan niet veilig is. Dat zou zonde zijn!

Bewustzijn vergroten
Wanneer je de perfecte mix van de bovenstaande drie al te pakken hebt, zit het vergroten van het bewustzijn er al in verwerkt. Maar dit is zo belangrijk en de basis van alle gezonde ontwikkeling van de hoogbegaafde (en ieder mens) dat ik het alsnog wil benoemen. Het kind moet de kans krijgen veel zelfkennis op te doen. De kans krijgen te leren omgaan met anders zijn. Het kind moet zichzelf ten opzichte van de wereld om hem heen ontdekken en hierin begeleid worden. Het kind moet de ingewikkelde en interessante persoonlijkheid die het is leren ontdekken zodat hij of zij zichzelf optimaal kan inzetten.

Gezamenlijke prestatie
Dit zijn de ingrediënten om mee te spelen, nu rest je de uitdagende taak de juiste combinatie te vinden. Gelukkig hoef je het niet alleen te doen, de ouders en het kind zelf zijn uitstekende sparpartners. Wees bij het kind zelf wel op de hoede dat het er vaak helemaal niet op zit te wachten zijn comfortzone te verlaten. Het kan met bijzonder intelligente redeneringen op de proppen kan komen waarom hij of zij iets niet wil doen. Wees daar alert op en prik er doorheen wanneer het zich voordoet. Het kind zal je er later oneindig dankbaar voor zijn.

Om jezelf hierin verder te trainen kun je hopelijk terugvallen op een begeleider op school. Mocht dat niet voldoende zijn en je mijn hulp op prijs stelt om het proces in goede banen te leiden, kun je altijd contact opnemen. Veel succes met de prachtige zoektocht!